<p class="ql-align-justify">Bitkisel ve vejetaryen diyetler, son yıllarda beslenme alanında giderek daha fazla ilgi çekmektedir. Bitkisel diyetler, hayvansal kaynaklı gıdaların büyük ölçüde dışlandığı beslenme biçimleri olarak tanımlanırken, vejetaryen diyetler et ve et türevlerinin tüketimini kısıtlayan bir düzeni ifade etmektedir. Vejetaryen diyetler, vegan gibi alt kategorilere ayrılır. Vegan diyetler ise hayvansal kaynaklı hiçbir ürünün (et, süt, yumurta ve bal gibi) tüketilmediği daha katı bir beslenme şeklidir. Araştırmalar, vejetaryen diyetlerin kısıtlayıcı olarak algılanmaması gerektiğini ve bu diyet çözümleri için alternatif terimlerin kullanımının daha uygun olabileceğini vurgulamaktadır. Bu yeni bakış açısı, bitkisel beslenmeyi daha geniş bir perspektiften değerlendirmeyi mümkün kılmaktadır. Ayrıca, bu diyetlerin standart tanımlarının belirlenmesi, alandaki yanlış anlamaların ve karışıklıkların önüne geçmek için büyük bir fırsattır. Sonuç olarak, bitkisel beslenme, sağlıklı yaşam tarzlarını benimsemek ve obezite ile ilişkili hastalıkların riskini azaltmak için etkili bir strateji olup, bireylerin sağlığını ve çevresel sürdürülebilirliğe katkısını destekleyen önemli bir alternatif haline gelmektedir (Hargreaves ve ark., 2023).</p><p class="ql-align-justify"><br></p><p class="ql-align-justify">Vejetaryen ve vegan diyetler, insan sağlığı üzerindeki olumlu etkileriyle giderek daha fazla dikkat çekmektedir. Bitkisel diyetler, bağırsak mikroplarının çeşitliliğini artırarak sağlıklı bir mikrobiyom oluşturmaya yardımcı olmakta ve sindirilemeyen karbonhidratlar ile arginin gibi besin maddeleri sayesinde bağırsak bağışıklık yanıtlarını güçlendirmektedir. Aynı zamanda, vegan diyetlere olan ilginin artmasıyla birlikte, bu diyetler hakkında yaygın yanlış anlamalar da ortaya çıkmaktadır. Vegan diyetler, sağlık açısından önemli faydalar sunarken, B12 vitamini, kalsiyum, D vitamini, iyot, omega-3 yağ asitleri, demir, çinko ve protein gibi kritik besin ögelerinin yeterli alımını sağlamak için dikkatli planlama gerektirmektedir. Bu besin ögelerinin yeterli alımı, hamilelik, emzirme, bebeklik ve çocukluk dönemlerinde özellikle önemlidir. Dolayısıyla, vejetaryen ve vegan diyetler için pratik beslenme yönergelerinin oluşturulması, bireylerin yeterli besin alımını sağlamalarına yardımcı olmak açısından acil bir ihtiyaçtır (Koeder &amp; Perez-Cueto, 2024; Xiao ve ark., 2022).</p><p class="ql-align-justify"><br></p><p class="ql-align-justify"><strong>Bitkisel beslenmenin popüler hale gelmesiyle, Akdeniz diyetine olan ilgi de büyük ölçüde artmıştır. </strong>Bu beslenme biçiminin temel yağ kaynağı biyoaktif bileşenler açısından zengin olan zeytinyağıdır. Akdeniz diyeti üzerine yapılan <strong>araştırmalar, Akdeniz diyetinin obezite ile ilişkili faktörleri iyileştirerek sağlık risklerini azaltabileceğini göstermektedir.</strong> Obezite, bazı kanser türleriyle (endometrial, pankreatik, tiroid) ilişkilendirilmiş olup, bu durum Akdeniz diyetinin sebzeler, baklagiller, meyveler, kuruyemişler ve zeytinyağı gibi besin ögeleri içermesi sayesinde kardiyovasküler hastalık ve kanser riskini azaltma potansiyeline sahip olduğunu göstermektedir. <strong>Bu diyetin faydaları, kan lipitlerinin düşmesi ve insülin duyarlılığının artması gibi mekanizmalarla açıklanmaktadır.</strong> Sonuç olarak, Akdeniz diyeti ve zeytinyağı tüketimi, sağlıklı yaşam tarzlarının benimsenmesi ve obezite ile ilişkili hastalıkların önlenmesinde önemli bir strateji sunmaktadır (Almanza-Aguilera ve ark., 2023; Schwingshackl ve ark., 2020).</p><p class="ql-align-justify">&nbsp;</p><p class="ql-align-justify"><strong><em>KIYMETLİ AKADEMİSYEN HOCAMIZ DR. TUĞÇE ÖZLÜ KARAHAN İLE: BİTKİSEL BESLENME VE SAĞLIK ETKİLERİ ÜZERİNE YAPMIŞ OLDUĞUMUZ EĞİTİMDE GÜNCEL BİLGİLERE VE ÇOK DAHA FAZLASINA ERİŞEBİLİRSİNİZ</em></strong></p><p class="ql-align-justify"><br></p><p class="ql-align-justify">Almanza-Aguilera, E., Cano, A., Gil-Lespinard, M., Burguera, N., Zamora-Ros, R., Agudo, A., &amp; Farràs, M. (2023). Mediterranean diet and olive oil, microbiota, and obesity-related cancers: From mechanisms to prevention. <em>Review of Seminars in Cancer Biology, 95</em>, 103-119. <a href="https://doi.org/10.1016/j.semcancer.2023.08.001" rel="noopener noreferrer" target="_blank">https://doi.org/10.1016/j.semcancer.2023.08.001</a></p><p class="ql-align-justify">Hargreaves, S. M., Rosenfeld, D. L., Bandeira Moreira, A. V., &amp; Puppin Zandonadi, R. (2023). Plant-based and vegetarian diets: an overview and definition of these dietary patterns. <em>European Journal of Nutrition, 62</em>(3), 1109-1121. <a href="https://doi.org/10.1007/s00394-023-03086-z" rel="noopener noreferrer" target="_blank">https://doi.org/10.1007/s00394-023-03086-z</a></p><p class="ql-align-justify">Koeder, C., &amp; Perez-Cueto, F. J. A. (2024). Vegan nutrition: a preliminary guide for health professionals. <em>Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 64</em>(3), 670-707. <a href="https://doi.org/10.1080/10408398.2022.2107997" rel="noopener noreferrer" target="_blank">https://doi.org/10.1080/10408398.2022.2107997</a></p><p class="ql-align-justify">Schwingshackl, L., Morze, J., &amp; Hoffmann, G. (2020). Mediterranean diet and health status: Active ingredients and pharmacological mechanisms. <em>British Journal of Pharmacology, 177</em>(6), 1241-1257. <a href="https://doi.org/10.1111/bph.14778" rel="noopener noreferrer" target="_blank">https://doi.org/10.1111/bph.14778</a></p><p class="ql-align-justify">Xiao, W., Zhang, Q., Yu, L., Tian, F., Chen, W., &amp; Zhai, Q. (2022). Effects of vegetarian diet-associated nutrients on gut microbiota and intestinal physiology. <em>Food Science and Human Wellness, 11</em>(2), 208-217. <a href="https://doi.org/10.1016/j.fshw.2021.11.002" rel="noopener noreferrer" target="_blank">https://doi.org/10.1016/j.fshw.2021.11.002</a></p><p class="ql-align-justify"><br></p><p>Dr. Öğr. Üyesi Tuğçe Özlü Karahan tarafından anlatılan 'Bitkisel Beslenme ve Sağlık Etkileri’ konulu eğitimin video kaydına ulaşmak için linke tıklayarak kayıt oluşturabilirsiniz.</p><p class="ql-align-justify">https://nutriakademi.beowell.shop/urun/Events-10-bitkisel-beslenme-ve-saglik-etkileri-etkinlikler&nbsp;</p><p><br></p>