Ultra İşlenmiş Besin Maruziyeti ve Olumsuz Sağlık Sonuçları

Son yıllarda ultra işlenmiş gıda ve içeceklerin (UPFD) tüketimi dünya genelinde hızla artmakta ve bu durum, obezite ve vücut kitle indeksi (VKİ) artışıyla doğrudan ilişkilendirilmektedir. Yapılan bir çalışmada, 80 ülkede UPFD satış hacimlerinin incelenmesi, özellikle Güney ve Güneydoğu Asya ile Kuzey Afrika ve Orta Doğu’da bu ürünlerin tüketiminin dramatik bir şekilde arttığını göstermiştir. Çalışma, UPFD tüketiminin erkeklerde belirgin bir VKİ artışı ile bağlantılı olduğunu, kadınlarda ise daha zayıf bir ilişki olduğunu ortaya koymuştur. Benzer şekilde, Birleşik Krallık Biobank verilerine dayanan geniş çaplı bir prospektif kohort çalışması, ultra işlenmiş gıda tüketiminin hem genel hem de abdominal obezite riskini artırdığını göstermiştir. Araştırma, UPFD tüketiminin vücut ağırlığı, bel çevresi ve vücut yağ yüzdesinde kayda değer bir yükselişe yol açtığını doğrulamaktadır. Her iki çalışma da ultra işlenmiş gıdaların fazla tüketiminin uzun vadede kilo artışı ve obezite gelişiminde kritik bir rol oynadığını ortaya koyarak, halk sağlığı politikalarının UPFD tüketimini azaltmaya yönelik önlemler alması gerektiğini vurgulamaktadır (Rauber ve ark., 2021; Vandevijvere ve ark., 2019). Geniş kapsamlı bir kohort çalışmasımda, ultra işlenmiş gıdaların (UPF) tip 2 diyabet (T2D) riskiyle ilişkisini incelemiştir. Fransa'da gerçekleştirilen bu çalışmaya 104.707 yetişkin katılmış ve beslenme alışkanlıkları uzun vadeli takip edilmiştir. Sonuçlar, UPF tüketiminin artmasıyla T2D riskinin anlamlı derecede yükseldiğini göstermektedir. Özellikle, diyetin %10 daha fazla UPF içermesi, diyabet riskini %15 oranında artırmıştır. Çalışma, bu ilişkinin sadece kilo alımıyla değil, aynı zamanda metabolik faktörlerle de bağlantılı olduğunu ortaya koymaktadır. Bulgular, halk sağlığı politikalarının UPF tüketimini sınırlamaya yönelik olması gerektiğini desteklemektedir (Srour ve ark., 2020). Son yıllarda ultra işlenmiş gıda tüketiminin artışı, çocuklar ve ergenler arasında sağlık sorunlarını giderek daha fazla tehdit etmektedir; yapılan çeşitli gözlemsel araştırmalar, bu tür gıdaların tüketimi ile sağlıklı bir beslenme düzeninin eksikliği arasında güçlü bir bağ olduğunu ortaya koymaktadır. Çocukların ve ergenlerin düzenli olarak ultra işlenmiş gıdalar tüketmeleri, taze veya az işlenmiş gıdalar yerine bu tür gıdaları tercih etmeleri sonucunda obezite oranlarının hızla yükseldiği gözlemlenmektedir. Bu durum, aynı zamanda hareketsiz bir yaşam tarzını da beraberinde getirmekte ve çocukların gelecekte karşılaşacakları sağlık sorunlarının temelini atmaktadır. Yüksek miktarda ultra işlenmiş gıda tüketiminin, çocukluk ve ergenlik döneminde kronik hastalıkların gelişiminde önemli bir risk faktörü olduğu vurgulanmakta; kardiyovasküler hastalıklar ve periodontal hastalıklar gibi ciddi sağlık sorunları, bu sağlıksız beslenme alışkanlıklarının bir sonucu olarak ortaya çıkabilmektedir. Dolayısıyla, çocukların ve ergenlerin sağlığını korumak için ultra işlenmiş gıdaların tüketiminin sınırlanması ve sağlıklı beslenme alışkanlıklarının teşvik edilmesi elzemdir. Bu bağlamda, ailelerin ve eğitimcilerin, çocukların beslenme alışkanlıklarını olumlu yönde etkileyecek etkili stratejiler geliştirmeleri büyük önem taşımaktadır (Mescoloto et al., 2024). DEĞERLİ AKADEMİSYEN HOCAMIZ DOÇ, DR. SEDAT ARSLAN İLE: ULTRA İŞLENMİŞ BESİN MARUZİYETİ VE OLUMSUZ SAĞLIK SONUÇLARI ÜZERİNE YAPMIŞ OLDUĞUMUZ EĞİTİMDE GÜNCEL BİLGİLERE VE ÇOK DAHA FAZLASINA ERİŞEBİLİRSİNİZ. Mescoloto, S. B., Pongiluppi, G., & Domene, S. M. Á. (2024). Ultra-processed food consumption and children and adolescents' health. J Pediatr (Rio J), 100(Suppl 1), S18-S30. <a href="https://doi.org/10.1016/j.jped.2023.09.006" rel="noopener noreferrer" target="_blank">https://doi.org/10.1016/j.jped.2023.09.006</a>Rauber, F., Chang, K., Vamos, E. P., da Costa Louzada, M. L., Monteiro, C. A., Millett, C., & Bertazzi Levy, R. (2021). Ultra-processed food consumption and risk of obesity: A prospective cohort study of UK Biobank. European Journal of Nutrition, 60(4), 2169-2180. <a href="https://doi.org/10.1007/s00394-020-02367-1" rel="noopener noreferrer" target="_blank">https://doi.org/10.1007/s00394-020-02367-1</a>Srour, B., Fezeu, L. K., Kesse-Guyot, E., Allès, B., Debras, C., Druesne-Pecollo, N., Chazelas, E., Deschasaux, M., Hercberg, S., Galan, P., Monteiro, C. A., Julia, C., & Touvier, M. (2020). Ultraprocessed food consumption and risk of type 2 diabetes among participants of the NutriNet-Santé prospective cohort. JAMA Internal Medicine, 180(2), 283-291. <a href="https://doi.org/10.1001/jamainternmed.2019.5942" rel="noopener noreferrer" target="_blank">https://doi.org/10.1001/jamainternmed.2019.5942</a>Vandevijvere, S., Jaacks, L. M., Monteiro, C. A., Moubarac, J.-C., Girling-Butcher, M., Lee, A. C., Pan, A., Bentham, J., & Swinburn, B. (2019). Global trends in ultraprocessed food and drink product sales and their association with adult body mass index trajectories. Obesity Reviews, 20(Suppl 2), 10-19. <a href="https://doi.org/10.1111/obr.12860" rel="noopener noreferrer" target="_blank">https://doi.org/10.1111/obr.12860</a> Doç. Dr. Sedat Arslan tarafından anlatılan ‘Ultra İşlenmiş Besin Maruziyeti ve Olumsuz Sağlık Sonuçları’ konulu eğitimin video kaydına ulaşmak için linke tıklayarak kayıt oluşturabilirsiniz.https://nutriakademi.beowell.shop/urun/Events-35-ultra-islenmis-besin-maruziyeti-ve-olumsuz-saglik-sonuclari-etkinlikler